دسته بندی مکان ها باتوجه به خطر حریق

به بررسی طبقه بندی خطر حریق در مکان ها می پردازیم تا براساس آن بتوانیم با توجه به هر طبقه (کلاس)، مقدار آب با فشار و مدت زمان مناسب را برای سیستم اسپرینکلر محاسبه کنیم. بدیهی است کنترل و اطفاء حریق در یک اتاق اداری، ساده تر از انبار نفت و بنزین می باشد.

همانند اکثر رویدادهای مهم در صنعت اسپرینکلر، این بار هم شرکت های بیمه با تقسیم بندی ساختمان ها براساس ارزش مادی و آسیب پذیری در برابر حریق، قدم اول را در طبقه بندی ساختمان ها برداشتند. در اواخر قرن نوزدهم، 584 طبقه مختلف توسط شرکت های بیمه تعیین شد. در سال 1932 این تعداد به 26 طبقه کاهش یافت، اما درسال 1946 دوباره به 100 طبقه افزایش پیدا کرد که این تعداد براساس نوع سازه ساختمان در 6 گروه قرار گرفتند.

امروزه NFPA 13  ساختمان ها را براساس قابلیت سوختن مواد موجود، مقدار مواد قابل اشتعال، ارتفاع کالاهای انبار شده و نرخ حرارت آزاد شده به پنج کلاس مختلف تقسیم بندی می کند که متفاوت با سایر کدهای ساختمانی و حتی کدهای دیگر NFPA   می باشد.

این تقسیم بندی عبارت است از :

1. کم خطر (Light Hazard) :

ساختمان یا بخشی از ساختمان که مقدار، قابلیت اشتعال و نرخ حرارت آزاد شده مواد موجود در آن کم باشد.

ساختمان های اداری، مسکونی و بیمارستان ها در این گروه قرار می گیرند. اطفاء این کلاس از سایر کلاس ها ساده تر بوده و به مقدار آب کمتری نیاز است.

2. محیط خطر حریق معمولی – گروه یک (Ordinary Hazard-Group I) :

ساختمان یا بخشی از ساختمان که قابلیت اشتعال مواد موجود در آن کم باشد، مقدار و نرخ حرارت آزاد شده مواد موجود در آن متوسط و ارتفاع مواد انبار شده از (2.4 m ) 8 ft  کمتر باشد.

اطفاء این کلاس که به اختصار OH 1  نیز نمایش داده می شود، سخت تر از محیط کم خطر بوده و مکان هایی مثل رستوران ها و پارکینگ ها را در برمی گیرد.

3. محیط خطر حریق معمولی (Ordinary Hazard – Group II) :

ساختمان یا بخشی از از ساختمان که مقدار و قابلیت اشتعال مواد موجود در آن بالاتر از متوسط، نرخ حرارت آزاد شده مواد در آن متوسط و ارتفاع مواد انبار شده از (2.4 m ) 8 ft   کمتر باشد.

کارخانه های تولید کننده لاستیک و دفاتر پستی در این کلاس (OH2)  قرار دارند.

4. محیط پرخطر حریق – گروه یک (Extra Hazard – Group I) :

ساختمان یا بخشی از ساختمان که مقدار و قابلیت اشتعال مواد موجود بسیار زیاد، نرخ حرارت آزاد شده در آن زیاد، سرعت گسترش حریق در این کلاس بالا ولی مقدار مایعات قابل اشتعال، بسیار کم است.

کارگاه های ریخته گری و چایخانه هایی که از مرکب هایی با نقطه اشتعال کمتر از 100 درجه فارنهایت استفاده می کنند ،در این کلاس ( EH 1 ) قرار می گیرند.

5. محیط پرخطر حریق – گروه دو (Extra Hazard – Group I)  :

ساختمان یا بخشی از ساختمان که مقدار مایعات قابل اشتعال در آن قابل توجچه است.

اطفاء این کلاس (EH2 ) سخت ترین شرایط را در مقایسه با سایر کلاس ها دارد ولی باید توجه داشت اگر مقدار مایعات قابل اشتعال بیش از حد مجاز، آنگاه باید در طراحی سیستم اسپرینکلر، شرایط مندرج در NFPA 30 (Flammable and Combustible Liquids Code)  لحاظ شود. محل اسپری مایعات قابل اشتعال در کلاس EH2  قرار می گیرد.

ممکن است این سوال پیش آید اگر در ساختمانی بیش از یک کلاس خطر وجود داشت، سیستم با توجه به کدام کلاس باید طراحی شود؟

در جواب باید گفت اگر مکان ها به صورت فیزیکی از یکدیگر قابل جدا شدن باشند، آنگاه برای هر کلاس به صورت مستقل قوانین مربوط به طراحی آن کلاس را در نظر می گیریم، اما اگر نتوان آنها را از یکدیگر به صورت فیزیکی تفکیک نمود، طراحی براساس کلاس خطر بالاتر انجام می شود.

باید بخاطر داشت بیشترین مساحتی که در هر طبقه با یک سیستم اسپرینکلر تحت پوشش قرار می گیرد با توجه به کلاس خطر محیط تعیین شده و مقدار آن برابر است با :

• محیط کم خطر :52.000 فوت مربع (4831 متر مربع)
• محیط خطر معمولی : 52.000 فوت مربع (4831 متر مربع)
• محیط پر خطر : 40.000 فوت مربع (3716 متر مربع)
• انبارها با ارتفاع اجناس بیشتر از 12 فوت یا انبارهایی که در سایر کدهای NFPA  تحت پوشش قرار می گیرند:40.000 فوت مربع (3716 متر مربع)

مثال های بیشتری در خصوص تقسیم بندی مکان ها براساس خطر حریق (برگرفته از NFPA 13 ) عبارتند از :

مکان های کم خطر حریق، مکان های زیر یا محل های مشابه را شامل می شوند:

• اماکن مذهبی
• باشگاه و کلوب
• آموزشگاه
• بیمارستان
• موسسات
• کتابخانه های کوچک
• موزه
• خانه سالمندان
• دفاتر اداری
• محل های مسکونی
• رستوران (محل پذیرایی)
• سالن تاٌتر، کنفرانس به استثناء صحنه نمایش و پیشگاه
• فضای زیر شیروانی نا مستعمل

فضا های خطر حریق معمولی گروه 1، مکان های زیر یا محل های مشابه را شامل می شوند:

• پارکینگ خودرو و نمایشگاه
• نانوایی
• تولید نوشیدنی
• تولید کنسرو
• تولید لبنیات
• کارخانجات تولید تجهیزات الکترونیکی
• واحد پردازش الکترونیکی
• تولید شیشه و محصولات شیشه ای
• لباس شویی
• رستوران (محل پخت و پز)

محیط های خطر حریق معمولی گروه 2، مکان های زیر یا محل های مشابه را شامل می شوند:

• آسیاب غلات
•  کارخانجات تولید محصولات شیمیایی
• پخت شیرینی
• خشک شویی
• اصطبل
• تولید محصولات چرمی
• کتابخانه های بزرگ
• کارگاه های ماشینی
• بازرگانی
• تولید کاغذ
• اسکله و بار انداز
• چاپ و نشر
• تعمیرگاه
• صحنه نمایش
• تولید منسوجات
• تولید لاستیک خودرو
• چوب بری و ساخت محصولات چوبی

محیط های پرخطر گروه 1، مکان های زیر یا محل های مشابه را شامل می شوند:

• آشیانه هواپیما (به استثناء مواردی که در NFPA 409 بیان شده است )
• ریخته گری
• اکسترود فلزات
• تولید تخته های چوبی چند لایه
• چاپ (استفاده از مرکب هایی که نقطه اشتعال آنها کمتر از 100 درجه فارنهایت یا 38 درجه سانتیگراد باشد)
• بازیافت، ترکیب، خشک کردن لاستیک ها
• برشکاری
• لوازم منزل با فوم های پلاستیکی

مکان های پرخطر گروه 2، مکان های زیر یا محل های مشابه را شامل می شوند:

• اسپری مایعات اشتعال
• کارخانجات سازنده خانه های پیش ساخته
• تولید پلاستیک
• حلال های شوینده
• رنگ کاری

منبع: کتاب طراحی و محاسبات سیستمهای اطفاء حریق اسپرینکلر