مونوکسید کربن

آیا تا به احتمال چیزی در مورد قاتل نامرئی شنیده اید؟

گاز مونوکسید کربن به نام قاتل نامرئی شناخته شده است ، گازیست بی رنگ و بی بو که همه ساله به خصوص در فصل سرما جان افراد زیادی را گرفته است.

میل ترکیبی مونوکسید کربن با هموگلوبین خون 300 برابر بیشتر از اکسیژن است به همین علت اگر مونوکسید کربن وارد سیستم تنفسی شود با گلبول قرمز ترکیب می شود و اجازه ترکیب اکسیژن با گلبول قرمز را نمی دهد که در نتیجه اکسیژن به سایر بافت های بدن مخصوصا سلول های عصبی نمی رسد و آن را فلج می کند. در خون همه ما حدود 5 درصد CO وجود دارد ولی اگر این میزان به 20 درصد برسد موجب مسمومیت و در نتیجه مرگ می شود.

نزدیک فصل زمستان است و استفاده از وسایل گرمایشی در این فصل بیشتر است که رعایت نکردن موازین ایمنی در خصوص این وسایل موجب مرگ می شود که هر سال افراد زیادی به دلیل استنشاق این گاز به خصوص در زمان خواب جان خود را از دست می دهند.

چراغ های خوراک پزی ، بخاری ها ، آبگرمکن ها های گازی و نفتی و… وسایلی هستند که در صورت سوختن ناقص سوخت ، گاز مونوکسید کربن تولید می شود که بسیار خطرناک و کشنده است.

مونوکسید کربن چگونه می کشد؟

زمانیکه گاز مونوکسید کربن را تنفس می کنید این گاز به راحتی از طریق ریه وارد خون می شود و با هموگلوبین ترکیب می شود. هموگلوبین ترکیبی است که در گلبول های قرمز قرار دارد و اکسیژن را به سایر سلول های بدن می رساند و زمانیکه مونوکسید به آن می رسد دیگر اکسیژن را رها نمی کند.

مغز و سایر بافت ها به اکسیژن نیاز دارند ، وقتی این ترکیب ایجاد می شود اکسیژن به سایر بافت ها نمی رسد و به سرعت باعث مسمومیت می شود و عصب را فلج می کند و فرد مسموم را به خوابی عمیق میبرد.

علائم مسمومیت 

علائم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن چیزی شبیه به آنفولانزاست با این تفاوت که فرد مسموم شده با گاز ، تب ندارد. برخی از علائم آن شامل : ضعف ، بی حالی ، تهوع ، تنفس نا منظم می باشد.

علائم بالینی مسمومیت اگر کمتر از 20 درصد ترکیب شود مشهود نیست ، در غلظت بیش از 20 درصد فرد مسموم دچار کندی تنفس ، در بیشتر از 30 درصد فرد دچار تهوع و ضعف می شود ، در بیش از 40 درصد فرد دچار کاهش حافظه  ، اختلال حرکتی و گیجی می شود ، در بیش از 50 درصد موجب سنگ کوب کردن و ناتوانی در حرکت اندام می شود و این در حالتیست که فرد کاملا هوشیار است ولی نمی تواند خودش را نجات دهد ، در بیش از 60 درصد فرد بدون هوشیاری دچار بی اختیاری ادرار و مدفوع و در نهایت مرگ می شود.

افرادی که در معرض این گاز قرار می گیرند و نجات پیدا می کنند تا مدت ها دچار سردرد ، سرگیجه ،اختلال حافظه و شنوایی ، ضعف عضلانی می شوند.

نجات از گاز گرفتگی 

اگر کسی در معرض گاز گرفتگی قرار گرفت فورا شخص را از محیط خارج کنید و در معرض هوای آزاد قرار دهید و اگر شدت مسمومیت زیاد بود باید به مصدوم تنفس مصنوعی بدهید.

استفاده از اکسیژن 100 درصد و گرم نگه داشتن بدن مصدوم و دادن آنتی بیوتیک به فرد برای جلوگیری از عفونت ، اقدام های درمانی تکمیلی است.

اگر حس کردید در معرض گاز گرفتگی قرار گرفتید فورا در هوای آزاد نفس بکشید؛ درها و پنجره ها را باز کنید و تمامی وسایل در حال اشتعال را خاموش کنید و به آتش نشانی اطلاع دهید.

گاز مونوکسید کربن قربانیان خود را آرام و بی صدا می کشد پس بهتر است به نکات زیر توجه نمایید تا به دام این قاتل نامرئی نیفتید :

• اگر در محیط های بسته قرار داشتید و چنین علائمی را در خود یا دیگران مشاهده کردید سریعا در و پنجره ها را باز کنید و به محیط آزاد بروید ؛ در صورت امکان دیگران را از انتشار این گاز با خبر کنید و به همسایگان خود سر بزنید.
• در فصل زمستان و سرما روزنه هایی را برای جریان هوا باز بگذارید به خصوص در اتاق خواب ها.
• در صورت امکان از شناساگرهای گاز مونوکسید کربن استفاده کنید.
• هر چندوقت یکبار وسایل گرمایشی ، دودکش ها یا اجاق ها را بررسی نمایید.
• با بستن کانال های کولر ، تجمع گاز مونوکسید کربن سریع تر اتفاق می افتد.
• اگر فردی دچار گازگرفتگی شد ، سریعا او را به محیط باز منتقل کنید و عملیا اکسیژن رسانی را انجام دهید.
• از دودکش های استاندارد و مستقیم استفاده کنید.
• برای گرم کردن محیط های بسته از پیک نیک یا احاق گاز استفاده نکنید.
• در پارکینگ ف خودرو را طولانی مدت روشن نگه ندارید.
• از قرار دادن لوله خروجی بخاری در داخل ظرف آب جدا خودداری کنید.